Zakkum, güneşi sevmesi ve sıcağa dayanıklılık özelliği nedeniyle ülkemizde sahil bölgelerimizde rahatlıkla yetiştirilen bir bitkidir. Soğukların fazla olduğu ama uzun sürmediği yerlerde gerekli tedbirler alınarak yetiştirilebilir. Toprak türü ayırt etmez, kayalıklarda bile, yetişme şansı vardır. Susuzluğa çok dayanıklıdır.
Zakkumun Genel Özellikleri
Çalı gibi bir bitki olan zakkum, susuz kalmazsa bir kaç yıl içinde 3 metre hatta 6 metre boya sahip olabilir. Evde de yazın bol güneş göreceği şekilde dışarıda bırakılmak koşuluyla yetiştirilebilir. Koku olarak hoş ve zarif bir kokuya sahiptir. Yazın çiçekleri açar ve sonbaharın sonuna kadar çiçekler dallarında kalır. Soğuğa dayanıklıdır. Kışın uzun sürmemesi koşuluyla -13 dereceye kadar soğuklarda genç yaprakları dökülerek, yaprak azalmasıyla soğuğa dayanıklılık gösterir.
Zakkum bitkisinin dezavantajı zehirli olmasıdır. Bu nedenle özellikle çocukların bu bitkiyi sadece koklamasına izin verilmeli, herhangi bir bölümünden ağız ile temasına, yemelerine asla izin verilmemelidir. Hayvanlar yemeye çalışsa da, kötü ve rahatsız eden bir tadı olduğundan dolayı yiyemez. Yenilmesi durumunda zehirlenip ölme olasılığı çok fazladır.
Zakkumun 400’den fazla çeşidi vardır. Bodur kalanlar, katmerli çiçek açanlar, farklı renkte olanlar ( beyaz, pembe, turuncu, kavuniçi, kırmızı,…) olmak üzere çok çeşitlidir. Ama en çok pembe renkte olanına rastlanır.
Zakkum Bitkisinin Bakımı
Zakkumun bitkisi, toprak konusunda çok seçici değildir. Fakat asitli olmayan az kireçli ve az humuslu topraklar gelişmesi açısından daha faydalıdır.
Zakkum bitkisi, gölgeden hoşlanmaz ve aşırı soğukları sevmez. Ne kadar çok güneş görürse o kadar genç yapraklar ve bol çiçeklerle büyümesine devam eder.
Zakkum, özellikle yetişkin zakkumlar çok su istemez. Fakat yaz aylarında toprak kuru bırakılmamalı, uygun sulama ile daha çok tohum dolayısıyla çok çiçek açması sağlanmalıdır. Yeni dikilen zakkumlar için ilk iki yıl sulamaya dikkat edilmesi gerekir. Evde saksıda yetiştirilen zakkumlar için de, yaz mevsiminde balkon gibi açık yerlere konularak bol güneş alması sağlanmalı ve sulamaya da dikkat edilmesi gerekir. Sulama için izlenecek en etkin yöntem; yaz mevsiminde toprağın kuru olduğu zaman direk sulama yapılmalı, kış mevsiminde daha az sulanmalıdır.
Zakkum bitkisi için toprak kaliteli ise gübrelemeye gerek yoktur. Toprak kaliteli değilse, hayvan gübresi ile toprak beslenebilir. Gübreleme ilkbahar mevsiminde yapılırsa çok daha faydalı olacaktır. Saksılarda yetiştirilen zakkum için durum farklıdır. Suya katılarak verilen besinlerden ayda iki defa toprak gübrelenmelidir. Fazla dozda suni gübreleme, bitkinin köklerini yakarak öldürür. Suni gübreleme yapılıyorsa seyrek yapılması önerilir.
Kışın -13 dereceye düşen soğuklukta (uzun sürmüyorsa) çok fazla yıpranma olsa da zakkum yaşayabilir. Soğukluğun -7 den fazla olduğu yerde zakkum yetiştirmek isteniyorsa duvar kenarları ve güney cepheler tercih edilmeli, soğuk almaması için bina aralarına dikilmeli ve toprağa saman ve gübre karışımı kaplanmalı, yapraklar gazete kağıdı üzerine de hasır ile sarılmalıdır. Tüm zakkumun üzerinin naylonla kaplanması da bitkiyi soğuktan koruyacaktır. Naylon, hasırın ıslanmasını ve bitkiye soğuk geçmesini engelleyecektir.
Zakkumlar budama ister ve budama sonbahar mevsiminde yapılmalıdır. Genç fidanlar ilk iki yıl budanmamalı, çok yoğun bir gürleşme görülürse seyreltme budaması yapılabilir.
Ağaç gibi yetiştirmek istiyorsanız ki bodur zakkumlar için mümkün değildir, ilk üç yıldan itibaren dipte çıkan genç filizleri budayın. Üstte yetişen genç fidanları asla budamayınız. Budama işlemi her yıl azaltarak devam etmeniz bitkinin ölmesini engelleyecektir.
Bodur zakkumlar, her yıl düzenli olarak dipten budanmalıdır. Yazları çiçekleri ölmüş dalların bazılarını dipten keserek, bazılarını da yarısından keserek budama yapmalısınız.
Zakkum Bitkisini Köklendirme
Zakkum bitkisini tohumla çoğaltmak zordur. Çünkü büyümesi çok uzun sürer ve bakımı zordur. Daha çok tam olgunlaşmamış daldan ya da 1 yaşından küçük dalların suda kök sallanması sağlanarak zakkumu çoğaltmak verimli sonuç almanızı sağlar. Çoğaltma sırasında az güneşli ortamı tercih etmeniz, bir ay sonra daha güneşli bir ortama yerleştirmeniz zakkum bitkisinin çoğalmasında verimli sonuç almanıza yardımcı olacaktır. Bir başka yolda toprağa yakın uzun bir dalı, toprağa gömerek köklenmesini sağlayarak çoğaltabilirsiniz. Zakkum bitkisinin çoğalması için en uygun zaman yaz mevsiminin sonu, sonbahar mevsiminin başıdır.
Zakkum yetiştirilmesi bakımından sabır isteyen bir bitkidir. Çoğaltılan bir zakkumun gelişmesi ve büyümesi üç yıla bulur. Üç yılın sonunda yeşil yaprakları ve renkli çiçekleri ile yol kenarlarının, bahçelerin, parkların, hatta evlerinizin de vazgeçilmezleri arasına girer.
Zakkum Bitkisine Zarar Veren Canlılar
Sarı yaprak bitleri adı verilen canlı, zakkum bitkisinin genç yapraklarını ve taze dalları sever, onları sarıp sarmalar bir de rüzgara kapalı bir yerde yetişen bir zakkum ise sarı yaprak bitleri hasarlara neden olur. Bu hasarlarda mantar ve bakteri hastalıklara neden olarak zakkum bitkisinin ölmesine neden olur.
Zakkum Yetiştirmek Günah Mı?
Zakkum çiçeği cehennemde yetişen, meyveleri şeytan başına benzetilen bir bitki olarak Kur’an-ı Kerim’de geçmektedir. Ayrıca vakıa suresinde Allah’ın emirlerini dinlemeyen kişilere cehennemde tattırılacağı yazılmıştır.
Fakat surelerde bu anlama gelmesi zakkum çiçeğinin yetiştirilmesinin herhangi bir günah yada uğursuzluk getirdiği konusunda hiç bir açıklama yoktur.
Bu nedenden gönül rahatlığı zakkum ağacını yetiştirebilirsiniz.
