Astragalus, ülkemizde oldukça sık bulunan bir bitki cinsidir ve bu cinsin en güzel türlerinden birisi de Astragalus Nitens’dir. Bu bitki türünün tabanı çalıdır ve bu bitki uzun bir çiçek topluluğuna sahiptir. Meyveleri yaklaşık 1 cm uzunluğundadır, sert ve kabukludur. Bu bitki türünün halk arasında oldukça fazla ismi vardır. En bilinenlerden birisi çoban yastığı olmakla birlikte keven, geven, pişik geveni, kar geveni, at geveni, kirpi otu, domuz dikeni gibi oldukça farklı isimlere de sahiptir. Bitki yuvarlaktır ve bir kümeyi andıran yapıya sahiptir. Ayrıca bu bitki türü yazın da kışın da yaprak dökmemektedir. Bazı türlerde diken vardır. Bazı türlerde yapraklar tüysüzken bazılarında ise sivri bir yapı hüküm sürmektedir. Bitki üzerinde genelde öbek halinde mor, beyaz, sarı renklerde çiçekler ve adına badıç denilen meyveler vardır.
Çoban Yastığı Bitkisi Özellikleri
Bu bitkinin oldukça fazla sayıda türü vardır. İki binden fazla türü olduğu bilinmektedir. Bitki kuraklığa ve soğuğa dayanıklıdır, az su tüketir ve aynı zamanda çok yıllık bir bitkidir. Diğer güzel bir özelliği de her türlü toprakta yetişebilmesidir. Ancak bu bitki kumlu geçirgen, drenajı iyi olan, kuru ve fakir toprakları daha çok sevmektedir. Bu bitkinin kökleri 3- 5 metre arasında derinliklere inebilmektedir. Aynı zamanda geniş dallara sahiptir ve yayıldığı araziyi kaymalara karşı da oldukça iyi korumaktadır.
Çoban Yastığı köklerinde bir yağ gizlemektedir. Eski zamanlarda köklerindeki bu yağ pek çok evi aydınlatmaya yaramış. Ayrıca gevenin yani çoban yastığının kökleri öylesinde derinlere inebiliyor ki eski zamanlarda insanlar vücutlarına bağladıkları halat yardımıyla bitkiyi topraktan sökebilirlermiş. Hatta bu derin kökler ‘’sökemedim şu gevenin kökünü’ ’diye bir türküye bile ilham olmuş.
Çoban Yastığı Nerede Yetişir?
Bu bitkinin oldukça fazla türü vardır. Astragalus membranaceus, A. mongolicus (Huang-Qi, Astragali, root) isimli olanların anavatanı Çin’dir. Ancak bu bitkinin türlerinden birisinin anavatanı da Türkiye’dir. Astragus nitens türleri anavatanı Türkiye olanlardır. Bu türler yani anavatanı Türkiye olan çoban yastığı bitkileri; Çanakkale, Giresun, Elâzığ, Konya, Ankara, Sarız ve Elbistan civarlarında bulunmaktadır. Bu civarların yüksek yerlerinde, taşlık ve kayalık yamaçlarındadırlar. Zaten karasal iklimin hüküm sürdüğü yerlerde genelde bozkırlar vardır. Çoban yastığı bitkisi de bozkırı oluşturan bitkiler arasındadır.
Çoban Yastığı Faydaları
Çoban yastığı bitkisinin aslında oldukça fazla kullanım alanı vardır. Her şeyden önemlisi bu bitki erozyon ile mücadelede oldukça faydalıdır. Çünkü çoban yastığı sahip olduğu kuvvetli kökler ve dayanıklı yapısı ile erozyon kontrol çalışmalarında oldukça fazla fayda sağlar. Gevenlikler denilen alanlar kurulur ve böylelikle doğal afetler, sel felaketleri en aza indirgenmeye çalışılır.
Çoban Yatığı aynı zamanda tıpta ve eczacılıkta da kullanılmaktadır. Geven yani Çoban Yastığı virüslerin ve bakterilerin vücuda girmesini engeller. Bu da grip, soğuk algınlığı, bronşit ve sinüse karşı koruma demektir. Aynı zamanda hastalık başlamış olsa bile hastalığın kısa sürede atlatılmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirmede de faydası vardır. Kemoterapi ve radyoterapi gören kişilerin bağışıklık sistemlerini güçlendirir. Bitkinin aynı zamanda tansiyon düzenlenmesine, ağrıları gidermeye ve şişliklere de etkili olduğu bilinmektedir.
Çoban Yastığı üzerindeki çiçekler arıların sevdikleri çiçeklerdir. Bu nedenle bu bitki, arıcıların da oldukça ilgili olduğu bir bitkidir. Çoban Yastığı bitkisi kış mevsiminde hayvan yemi ve yakacak olarak da kullanılmaktadır. Bu kadar faydalı olan bir bitki korumaya alınmalı ve bitkinin bilinçsiz sökülmesinin önüne geçilmelidir.
